• Efektywne uczenie się

  1. Anderson J.: Uczenie się i pamięć. WSiP Warszawa 1998
  2. Angelow B.: Jak się uczyć skutecznie, szybko i przyjemnie. Moderski, 1998
  3. Buzan T.: Mapy Twoich myśli. Aha, 2017
  4. Buzan T.: Pamięć na zawołanie. Aha, 2017
  5. Buzan T.: Podręcznik szybkiego czytania. Aha, 2017
  6. Buzan T.: Rusz głową. Aha, 2017
  7. Gołębiowska-Szychowska J., Szychowski Ł.: Powiem Ci jak się uczyć. Przewodnik dla ambitnych nauczycieli i rodziców. Harmonia, 2015
  8. Holmes J.: Edukacja i uczenie się 16 największych mitów. PWN, 2019
  9. Kotarski R.: włam się do mózgu. Altenberg 2017
  10. McCann V., Johnson R., Zimbardo P.: Motywacja i uczenie się psychologia kluczowe koncepcje. PWN, 2019
  11. Minge N, Minge K..: Jak uczyć się szybciej i skuteczniej. Edgard, 2017
  12. Ripp P.: Uczyć się z pasją jak sprawić by uczenie się było fascynującą podróżą. Dobra Literatura 2017
  13. Smith A.: Przyspieszone uczenie się w klasie. WOM Katowice, 1997
  14. Techniki uczenia się. Jak efektywnie przyswajać wiedzę. Praca zbiorowa. Rea, 2016
  15. Zylińska M.: Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi.

• Wychowanie
  1. Ciechomski M.: Wychowanie do empatii Koncepcje teoretyczne, metody i programy wspierania empatii u dzieci w wieku szkolnym. Impuls, 2020
  2. Faber A. Mazlish E.: Jak mówić do nastolatków żeby nas słuchały. Jak słuchać żeby z nami rozmawiały. Media Rodzina, 2016
  3. Faber A. Mazlish E.: Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Media Rodzina, 2013
  4. Gordon T.: Wychowanie bez porażek w praktyce. Pax, 2016
  5. Gordon T.: Wychowanie bez porażek w szkole. Pax, 2007
  6. Janiak A.: Wychowanie dziecka w pedagogii Janusza Korczaka. Kul Tn, 2016
  7. Kohn A.: Wychowanie bez nagród i kar. Mind, 2013
  8. Kozdroń A.: Wychowanie przez zabawę. Projekty i gry w kształtowaniu kluczowych kompetencji u dzieci i młodzieży. Difin, 2015
  9. Nelsen J.: Pozytywna dyscyplina. CoJaNaTo, 2020
  10. Olszewska E., Koźmińska I.: Wychowanie przez czytanie. Prószyński i spółka, 2021
  11. Skolimowska K., Kud M.: Wychowanie do osobistego rozwoju. Difin, 2017
  12. Snel E.: Uważność i spokój żabki. CoJaNaTo, 2020
  13. Szybiak I.: Szkoła, nauczyciel, wychowanie. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2016
  14. Wróbel A.: Wychowanie a manipulacja. Impuls, 2006
  15. Zubrzycka – Maciąg T.: Wychowanie w praktyce szkolnej. Difin, 2016
• Profilaktyka
  1. Deptuła M.: Odrzucenie rówieśnicze. Profilaktyka i terapia. PWN, 2019
  2. Pełczyńska I. Moczydłowska J.: Profilaktyka w szkole dla młodzieży niedostosowanej społecznie. Fosze, 2016
  3. Zajączkowski K., Piotrowski P.: Profilaktyka w gimnazjum. Impuls, 2003
  4. Szwedzik A., Jędrzejko M.: Zagrożone dorastanie. Wyzwania dla wychowania rodzinnego i profilaktyki społecznej. ASPRA – JR, 2019
  5. Kordaczuk – Wąs M.: Działania profilaktyczne. Planowanie i realizacja. Wydawnictwa Drugie, 2018.
  6. Zajączkowski K.: Program profilaktyczno-wychowawczy. Impuls, 2012
  7. Hołyst B.: Motywacja zachowań samobójczych. Difin, 2021
  8. Makara-Studzińska M., Gmitrowicz A., Młodożeniec A.: Ryzyko samobójstwa u młodzież. PZWL 2021
  9. Chatizow J.: Depresja i samobójstwa. Difin, 2018
  10. Kołakowski A., Siwek K., Ambroziak K.: Depresja nastolatków. GWP, 2018
  11. Urban B.: Agresja młodzieży i odrzucenie rówieśnicze. PWN, 2017
  12. Bloomquist M.: Trening umiejętności dla dzieci z zrachowaniami problemowymi. Podręcznik dla rodziców i terapeutów. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011
  13. Riebisch R., Luszczynski H.: Diagnoza typów uczniów. GW, 2014
  14. Jarosz M.: Samobójstwa. Dlaczego teraz? PWN, 2013
  15. Pawłowicz B., Srebrnicki T.: Sztuka skutecznego porozumiewania się z dziećmi. Zwierciadło, 2021

Każda szkoła ma obowiązek tworzenia programu wychowawczo – profilaktycznego opartego na podstawie wyników corocznej diagnozy w zakresie występujących w środowisku szkolnym potrzeb rozwojowych uczniów, w tym czynników chroniących i czynników ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z używaniem substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych. Analiza motywów podejmowania przez dzieci i młodzież zachowań ryzykownych pozwala na stwierdzenie, że często są one podobne. Są to motywy:

– Ucieczkowe – ucieczka od problemów zewnętrznych lub wewnętrznych.
– Poszukiwania – ciekawość, chęć przeżycia nowych doznań.
– Konformizmu – chęć dopasowania się do grupy rówieśniczej.
– Egzystencjonalne – poczucie braku sensu.
– Prestiżowe – bycia dorosłym, ważnym

Działania profilaktyczne szkoły powinny skupiać się na trzech obszarach działania:

– wspomaganie dziecka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu,
– ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka, które zaburzają prawidłowy rozwój i dezorganizują zdrowy styl życia,
– inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu

Aby podejmowane działania były efektywne niezbędne jest ich przeprowadzanie w sposób zaplanowany. Przykładowy plan działań:
1. Diagnoza sytuacji szkolnej w tym szkolnych czynników ryzyka i czynników chroniących.
2. Planowanie działań w odniesieniu do wyników diagnozy.
3. Objęcie działaniami różnych grup szkolnych.
4. Zaplanowanie działań w oparciu o strategie profilaktyczne.
5. Realizacja zaplanowanych działań.
6. Ewaluacja efektów i ewentualne zmiany.

Zdecydowanie najważniejszym elementem jest dobrze przeprowadzona diagnoza. Powinna ona opierać się na pozyskiwaniu informacji w równej formie (ankiety, wywiady, analiza dokumentów) oraz od różnych grup (uczniowie, nauczyciele, rodzice, instytucje współpracujące ze szkołą. Efektem dobrze przeprowadzonej diagnozy jest możliwość dostosowania działań do rzeczywistych potrzeb poszczególnych klas a nawet uczniów. Przykładowe działania podejmowane przez szkołę to:

1. Działania służące integracji dzieci, przekazywania norm i wartości, rozpoznawania uczuć i emocji, społecznie akceptowanego komunikowania potrzeb.
2. Rozwijanie kompetencji społecznych i komunikacyjnych.
3. Tworzenie okazji do osiągnięcia sukcesu na miarę możliwości (liczne konkursy nie tylko naukowe, przydzielanie ról i zadań w szkole umożliwiających uzyskanie społecznej akceptacji np. opieka nad szkolnym sprzętem nagłaśniającym, robienie gazetek, planowanie dyskotek).
4. Wspieranie uczniów z trudnościami w nauce lub trudnościami środowiskowymi, emocjonalnymi, uczniów z grup ryzyka.
5. Tworzenie oferty atrakcyjnego spędzania czasu, umożliwiającego zaangażowanie się w pozytywną działalność (harcerstwo, wolontariat, kółka zainteresowań).
6. Działania skierowane do rodziców podkreślające rolę rodziców w redukcji zachowąń ryzykownych u dzieci.
7. Reagowanie w sytuacjach naruszenia norm i zasad – konsekwentne stosowanie nagród i kar, motywowanie do zmiany.

Ostatnim ważnym elementem jest ewaluacja efektów i ewentualne wprowadzanie zmian. Taki sposób prowadzenia działań podnosi ich efektywność.

 
Literatura:
Gaś Z. B. (Red.), Profilaktyka uzależnień, WSiP, Warszawa 1993
Gaś Z. B. Szkolny Program Profilaktyki: istota, konstruowanie, ewaluacja, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Warszawa 2004
Gaś Z. B. (Red.), Badanie zapotrzebowania na profilaktykę w szkole. Poradnik dla szkolnych liderów profilaktyki, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Warszawa 2004
Szymańska J. (red.), Profilaktyka w szkole. Poradnik dla nauczycieli, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej, Warszawa 2005
Szymańska J., Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 2002

Praca wychowawcy, pedagoga, psychologa w dużej mierze opiera się na zaangażowaniu osobistym. Ogromne znaczenie ma tu rola i osobowość wychowawcy, pedagoga, psychologa szkolnego. Zdalna edukacja stanowi w pracy tych nauczycieli szczególne wyzwanie ponieważ brak możliwości realnego kontaktu z uczniami znacząco utrudnia podejmowanie niektórych działań.
Warto planowanie swojej pracy zacząć od autodiagnozy:

– Czy jest coś czego się obawiam? Czego?
– Zbadanie swoich możliwości sprzętowych, zaplecza.
– Zbadanie swoich umiejętności, możliwości.
– Zbadanie swojego nastawiania.

Jak zacząć? Zastanów się co robisz w swojej pracy w szkole, przejrzyj swój plan pracy, podziel zadania:

– co z tego jest możliwe do realizacji zdalnej?
– co z tego jest możliwe do realizacji zdalnej jeśli stworzysz sobie warunki?
– co nie jest możliwe?

Warto też wprowadzić zmiany do naszych planów pracy poprzez dostosowanie ich do aktualnej sytuacji. Szczególnie istotna jest umiejętność zatrzymania się na tym co ważne i reagowania w pojawiających się sytuacjach kryzysowych, zarówno grupowych jak i indywidualnych.
 
W przypadku realizowania zajęć z pomocy psychologiczno pedagogicznej, korekcyjnych, rewalidacyjnych i specjalistycznych warto rozpocząć od przejrzenia swoich materiałów i oceny, które z nich można wykorzystać podczas zajęć online. Niezbędne jest również zastanowienie się co w dobie zdalnej edukacji jest najważniejsze dla twojego ucznia (ze względu na trudności ucznia). Realizację zajęć warto podzielić na czas, w którym pewne zadania realizujemy online oraz inne zadania.
 
W ramach inspiracji do pracy nasi specjaliści przygotowali padlet zbierający różne narzędzia przydatne w pracy online
https://pl.padlet.com/a_kaczmarska/zv667oj4a2yth2rv
 
Zapraszamy do korzystania.

Konieczność realizacji zdalnego nauczania jest dużym wyzwaniem dla szkół i nauczycieli. Warto w tym zakresie skorzystać z materiałów przygotwoanych przez Ministerstwo Cyfryzacji oraz w ramach projektu Lekcje Entere

1. Przenieś lekcję na grupę na Facebooku https://www.youtube.com/watch?v=ZhNuZd_JqLk&feature=youtu.be
2. Przenieś lekcję na Skype https://www.youtube.com/watch?v=e03Wwp6_BrI
3. Przenieś lekcję na Khan Academy https://www.youtube.com/watch?v=dhq5RbRUyMQ
4. Przenieś lekcje na Google Classroom https://www.youtube.com/watch?v=uiuE0UtqB3w
5. Przenieś lekcje na Office 365 Education https://www.youtube.com/watch?v=jGN-69m8-vc
6. Przenieś lekcje na You Tube https://www.youtube.com/watch?v=L4duDXVjybs\
7. Sposoby na utrwalanie materiału z lekcji z wykorzystaniem TIK https://www.youtube.com/watch?v=1IMn5ksaNbA&feature=youtu.be
8. Sposoby na sprawdzenie wiadomości z użyciem TIK https://www.youtube.com/watch?v=inRUmoJDDcw&feature=youtu.be
9. Sposoby na podsumowanie materiału z użyciem TIK https://www.youtube.com/watch?v=RgYpVZYcTDM&feature=youtu.be
10. Jak budować własne repozytorium online i się nie pogubić https://www.youtube.com/watch?v=Tct0ZygjvaE&feature=youtu.be
11. Narzędzia do tworzenia animacji i wideo https://www.youtube.com/watch?v=ZTEid__teQo&feature=youtu.be
12. Narzędzia usprawniające pracę na lekcji https://www.youtube.com/watch?v=qTFJNXNVL4M&feature=youtu.be
13. Praca w chmurze – przechowywanie i udostępnianie https://www.youtube.com/watch?v=BnZBIW74-r4&feature=youtu.be
14. Sposoby na zadanie domowe z TIK https://www.youtube.com/watch?v=UWqSTA4lzMY&feature=youtu.be
15. Uczniowskie e-portfolio https://www.youtube.com/watch?v=-gDd1LOKRbk&feature=youtu.be
16. Lekcja w klasie i w terenie ze smartfonem: https://www.youtube.com/watch?v=zRrrSw5ShX0&feature=youtu.be
17. Wideokonferencje w klasie i na lekcji: https://www.youtube.com/watch?v=o59CDn1CYQY&feature=youtu.be
18. Odwrócone lekcje z TIK https://www.youtube.com/watch?v=d8j_xCDVXuQ&feature=youtu.be

Specjaliści z naszego ośrodka przygotowali tez specjalnie dla Państwa padlet ze zbiorem materiałów, aplikacji i platform szczególnie przydatnych w okresie zdalnego nauczania
https://pl.padlet.com/a_kaczmarska/b3m1aad6q64q
Zapraszamy do korzystania.

Według raportu „Future Work Skills 2020” opracowanego przez Institute for the Future for the University of Phoenix Research Institute czeka nas:
– ciągłe uczenie się i przekwalifikowanie się, mobilność, elastyczność, specjalizacja w jednej dziedzinie i szeroka wiedza z pozostałych;
– praca w międzynarodowym środowisku (znajomości języków obcych, umiejętności interpersonalne, otwartość, komunikatywność, czy umiejętność pracy w zespole);
– praca w wirtualnych zespołach (umiejętności interpersonalne, umiejętności cyfrowe, samodyscyplina);
– praca w szumie informacyjnym (analiza, synteza, interpretacja, prezentacja);
– programowanie (kreatywne, innowacyjne myślenie)

Aby podołać temu wyzwaniu niezbędne są kompetencji kluczowe, czyli te, których wszystkie osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego, zatrudnienia, włączenia społecznego, zrównoważonego stylu życia, udanego życia w pokojowych społeczeństwach, kierowania życiem w sposób prozdrowotny i aktywnego obywatelstwa. Zostały one określone w Zaleceniach Rady Unii Europejskiej z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie. Kompetencje są kombinacja wiedzy, umiejętności i postaw, których zadaniem jest pomóc jednostce w radzeniu sobie w zmieniającej się rzeczywistości. Zakres kompetencji zmieniał się wraz z nowymi wyzwaniami. Dla porównania przedstawiamy Państwu określenie kompetencji z 2006 i 2018 roku
 

 
 
Kształtowania umiejętności kluczowych nie realizuje się jako odrębnego przedmiotu, ale włącza się je w nauczanie różnych przedmiotów poprzez dobór odpowiednich metod i form kształcenia. Warto w tym zakresie dokonać analizy zapisów wstępnych podstawy programowej aby przekonać się, że odnoszą się do kompetencji kluczowych. Obowiązują zatem wszystkich uczących na danym etapie edukacyjnym, bez względu na nauczany przedmiot. Warto pamiętać, że kompetencji uczymy nie przez to czego uczymy ale przez to jak uczymy. Dlatego tak ważny jest dobór metod do realizacji zaplanowanych działań. Zapraszamy do zapoznania się z tabelką przedstawiającą zakres wiedzy, umiejętności i postaw określających poszczególne kompetencje kluczowe.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii działalność wychowawcza w szkole polega na prowadzeniu działań z zakresu promocji zdrowia, wspomaganiu ucznia i wychowanka w jego rozwoju ukierunkowanym na osiągnięcie pełnej dojrzałości w sferze:

1) fizycznej – ukierunkowanej na zdobycie przez ucznia i wychowanka wiedzy i umiejętności pozwalających na prowadzenie zdrowego stylu życia i podejmowania zachowań prozdrowotnych;
2) psychicznej – ukierunkowanej na zbudowanie równowagi i harmonii psychicznej, ukształtowanie postaw sprzyjających wzmacnianiu zdrowia własnego i innych ludzi, kształtowanie środowiska sprzyjającego rozwojowi zdrowia, osiągnięcie właściwego stosunku do świata, poczucia siły, chęci do życia i witalności;
3) społecznej – ukierunkowanej na kształtowanie postawy otwartości w życiu społecznym, opartej na umiejętności samodzielnej analizy wzorów i norm społecznych oraz ćwiczeniu umiejętności wypełniania ról społecznych;
4) aksjologicznej – ukierunkowanej na zdobycie konstruktywnego i stabilnego systemu wartości, w tym docenienie znaczenia zdrowia oraz poczucia sensu istnienia.
Działalność wychowawcza obejmuje:
1) współpracę z rodzicami lub opiekunami uczniów i wychowanków w celu budowania postawy prozdrowotnej i zdrowego stylu życia;
2) kształtowanie hierarchii systemu wartości, w którym zdrowie należy do jednych z najważniejszych wartości w życiu;
3) wzmacnianie wśród uczniów i wychowanków więzi ze szkołą lub placówką oraz społecznością lokalną;
4) kształtowanie przyjaznego klimatu w szkole lub placówce, budowanie prawidłowych relacji rówieśniczych oraz relacji uczniów i nauczycieli, wychowanków i wychowawców, a także nauczycieli, wychowawców i rodziców lub opiekunów, w tym wzmacnianie więzi z rówieśnikami oraz nauczycielami i wychowawcami;
5) doskonalenie umiejętności nauczycieli i wychowawców w zakresie budowania podmiotowych relacji z uczniami, wychowankami oraz ich rodzicami lub opiekunami oraz warsztatowej pracy z grupą uczniów lub wychowanków;
6) wzmacnianie kompetencji wychowawczych nauczycieli i wychowawców oraz rodziców lub opiekunów;
7) kształtowanie u uczniów i wychowanków postaw prospołecznych, w tym przez możliwość udziału w działaniach z zakresu wolontariatu, sprzyjających aktywnemu uczestnictwu uczniów w życiu społecznym oraz zaangażowaniu w działalność podmiotów, o których mowa w art. 3 ust. 1 i art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 910 i 1378), zwanej dalej „ustawą – Prawo oświatowe”;
8) wspieranie edukacji rówieśniczej i programów rówieśniczych mających na celu modelowanie postaw prozdrowotnych i prospołecznych.

Przy planowaniu działań wychowawczych warto również pamiętać, że zgodnie z rozporządzeniem w sprawie ramowych planów nauczania zajęcia z wychowawcą, powinny obejmować istotne problemy społeczne: zdrowotne, prawne, finansowe, klimatyczne i ochrony środowiska.
Aby efektywnie prowadzić działania wychowawcze niezbędne jest przeprowadzenie diagnozy potrzeb. Na podstawie wyników diagnozy określone w rozporządzeniach obszary i tematykę dostosowujemy do wieku, możliwości i potrzeb uczniów w klasie. Ważna jest również równowaga naszych działań w odniesieniu do określonych w rozporządzeniu sfer rozwojowych uczniów. Dlatego na działania wychowawcze należy patrzeć szerzej niż tylko przez pryzmat lekcji wychowawczych. Istotne są również treści wynikające z realizacji podstawy programowej poszczególnych przedmiotów (np. w sferze aksjologicznej z treści podstawy programowej z języka polskiego, zagadnień realizowanych na lekcjach religii), działań wynikających ze specyfiki szkoły, związanych np. z obchodami Dnia Patrona, działań w obszarze patriotyzmu wynikających z planu pracy szkoły. Przykładowe działania w poszczególnych sferach:

Rozwijanie sfery fizycznej
1. Zapewnienie uczniom bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego podczas pobytu w szkole.
2. Zapoznanie uczniów z zasadami zdrowego odżywiania.
3. Szczególne uwzględnienie znaczenia aktywności fizycznej dla zdrowia i rozwoju.
4. Kształtowanie umiejętności reagowania w sytuacji występowania zagrożenia.

Rozwijanie sfery psychicznej
1. Kształtowanie umiejętności rozpoznawania, nazywania oraz radzenia sobie z emocjami.
2. Budowanie adekwatnej samooceny w oparciu o znajomość siebie swoich mocnych i słabych stron.
3. Pobudzanie do aktywności sprzyjających rozwojowi własnych zainteresowań.
4. Kształtowanie umiejętności budowania sieci wsparcia oraz proszenia o pomoc w sytuacjach trudnych.

Rozwijanie sfery społecznej
1. Kształtowanie umiejętności aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym( w rodzinie, grupie rówieśniczej, środowisku lokalnym).
2. Kształtowanie umiejętności nawiązywania i utrzymywania pozytywnych relacji międzyludzkich.
3. Kształtowanie umiejętności komunikacji.
4. Kształtowanie umiejętności wyrażania i zaspakajania własnych potrzeb z jednoczesnym poszanowaniem praw i potrzeb innych osób.

Rozwijanie sfery aksjologicznej
1. Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości ważnych w życiu człowieka.
2. Kształtowanie umiejętności budowania własnego, konstruktywnego systemu wartości.
3. Kształtowanie umiejętności realizacji własnych potrzeb w zgodzie z normami społecznymi i w oparciu o konstruktywny system wartości.

 
Powrót uczniów do szkoły to perspektywa na, którą jedni czekają z niecierpliwością a inni wręcz przeciwnie. Wskazują na to badania, które przeprowadził twórca dziennika elektronicznego VULCAN i Zakład Badań nad Procesem Uczenia się Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wynika z nich, że:

– 60,7 proc. uczniów powiedziało, że wolałoby wrócić do szkoły, niż dalej uczyć się zdalnie. (Podoba mi się, ale wolałem/wolałam chodzić do szkoły – 31,7 proc.; nie podoba mi się i wolałbym/wolałabym wrócić już do szkoły – 28,9 proc.).
– pozostałe osoby (39,3%) wolą naukę zdalną od tej w szkole. Bardzo mi się podoba i wolę je od chodzenia do szkoły – odpowiedziało 27,8 proc. uczniów. Nie podoba mi się, ale i tak wolę to, niż chodzić do szkoły – podało 11,5 proc.

Dlatego też planując działania wspierające uczniów pamiętajmy, że będziemy mieli do czynienia zarówno z jedną jak i druga grupą. Reakcje na pandemię i powrót do szkoły zawsze będą indywidualne, zależą od wielu czynników m.in. od wieku, osobowości ucznia, środowiska domowego, stopnia poradzenia sobie ze zdalną edukacją, uzyskanego wsparcia. Problemy mogą pojawiać się niekoniecznie tam i niekoniecznie z tymi uczniami, po których spodziewamy się problemów.

Dlatego przed nauczycielami staje szereg wyzwań:
– Umiejętność zidentyfikowania uczniów wymagających dodatkowego wsparcia.
– Umiejętność poradzenia sobie z pojawiającymi się u uczniów reakcjami na sytuację.
– Poradzenie sobie z własnymi emocjami związanymi z sytuacją.
– Umiejętność komunikowania się z uczniami, rodzicami i innymi nauczycielami w sposób nie pogłębiający kryzysu.
– Umiejętność współpracy z różnymi podmiotami.
– Umiejętność proszenia o pomoc i korzystania z niej.
– Umiejętność wyważenia pomiędzy wymaganiami edukacyjnymi i sprawdzeniem wiedzy, a koniecznością wsparcia uczniów.

Aby im podołać konieczne jest otworzenie się na różne punkty widzenia, wykorzystanie doświadczeń z okresu zdalnej edukacji do zmian w pracy własnej, spójność działań Grona Pedagogicznego – wymiana doświadczeń, dzielenie się wiedzą. Ważne również aby całe Grono Pedagogiczne podejmowało działania zmierzające do ułatwienia uczniom doświadczeń, które stały się ich udziałem.
W kontekście piramidy potrzeb najbardziej istotne jest odbudowywanie pozytywnych relacji, niwelowanie sytuacji sprzyjających wzrostowi napięcia, przypomnienie/ustalenie obowiązujących zasad oraz stworzenie okazji do uzupełnienia wiadomości w przyjaznej atmosferze. Planując działania pamiętajmy, że uczniowie nie mieli okazji funkcjonować w zespole klasowym przez bardzo długi czas, ze względu na zmiany jakie zaszły w poszczególnych uczniach zespół klasowy z przed decyzji o zamknięciu szkół i zespół klasowy po powrocie to dwa różne zespoły. Zmianie mogły ulec nie tylko więzi w klasie ale również role klasowe a uczniowie mogą nie zdawać sobie sprawy ze zmian. Dlatego dobrze przeprowadzona integracja zwiększa poczucie bezpieczeństwa uczniów, ułatwia proszenie o pomoc w trudnych sytuacjach.

Również planując lekcje inne niż wychowawcza warto zastanowić się nad takim doborem metod i form pracy, które sprzyjają nawiązywaniu relacji między uczniami. Z pomocą jak zawsze przychodzą nam tutaj metody aktywizujące.

Fundacja JIM opracowała poradnik „Jak wspierać dziecko w powrocie do szkoły po pandemii”. Odnosi się on głównie do potrzeb dzieci ze spektrum autyzmu ale wiele wskazań jest uniwersalnych. Aby zapoznać się z poradnikiem kliknij w link https://jim.org/blog/2020/05/18/jak-wspierac-dziecko-w-powrocie-do-szkoly-po-pandemii/